Türkiye İMSAD’ın klâsik hale gelen ‘Gündem Buluşmaları’nın 49’uncusu, ‘2021 Değerlendirmesi – 2022 Beklentileri’ başlığı altında düzenlendi. Dal olarak bir rekora imza attıklarını vurgulayan Türkiye İMSAD İdare Şurası Lideri Tayfun Küçükoğlu, “2021 yılı ihracatımızı, yüzde 46,2 artışla 30,8 milyar dolar düzeylerine taşımayı başardık. Bugün üretimde çok yüksek maliyet artışları kelam konusu. Döviz kurundaki artış, yüksek güç maliyetleri ve hammadde fiyatlarındaki artışlar dalımızı hayli zorladı. Savaş da mevcut olan bu meseleleri daha da ağırlaştırdı” dedi. Toplantının konuşmacısı Türkiye İMSAD İktisat Danışmanı Dr. Can Fuat Gürlesel, 2021 iktisat bilgilerini kıymetlendirerek, savaşın başlamasıyla 2022’ye yönelik mevcut tüm olumlu beklentilerin belirsizliğe yöneldiğini vurguladı.
Türkiye İMSAD (Türkiye İnşaat Materyali Sanayicileri Derneği) tarafından 49’uncu kere düzenlenen‘Gündem Buluşmaları’, 17 Mart Perşembe günü Demirdöküm, GF Hakan Plastik ve İzocam’ın katkılarıyla online olarak gerçekleştirildi.
Açılışını Türkiye İMSAD İdare Heyeti Lideri Tayfun Küçükoğlu, moderatörlüğünü Türkiye İMSAD Lider Vekili Ferdi Erdoğan’ın yaptığı ‘2021 Değerlendirmesi – 2022 Beklentileri’başlıklı toplantı, inşaat materyali sanayicileri, iş dünyasından isimler ve kesim profesyonelleri tarafından ilgiyle takip edildi. Toplantının konuşmacısı Türkiye İMSAD İktisat Danışmanı Dr. Can Fuat Gürlesel, dünya ve Türkiye ekonomisindeki gelişmeleri, Rusya – Ukrayna Savaşının tesirlerini ve inşaat dalındaki son durumu tüm taraflarıyla kıymetlendirdi.
İki yıldır istikrarsızlık temel sorunumuz
Türkiye İMSAD İdare Konseyi Lideri Tayfun Küçükoğlu konuşmasında“İki yılını tamamlayan Covid-19 devrinde tesirli olan emtia, güç, lojistik maliyetlerindeki yükseliş, tedarik problemlerindeki dalgalanma ve öngörülemezlik tam dengeleme sürecine girerken, bu kere Rusya-Ukrayna savaşı tesirini beklenmedik halde gösterdi. İstikrarsızlık ve öngörülemezlik son iki yıldır temel problemimiz. Coğrafik pozisyon ve güçlü potansiyeli ile ülkemizin pandemi periyodunda yakaladığı rekabet avantajını dal olarak daha aktif değerlendirmeliydik. Döviz kurlarındaki değişim ve ekonomimizdeki beklenmeyen istikrarsızlıklar daha büyük gelişim fırsatlarının önüne geçti” değerlendirmesini yaptı.
“Gerçekleştirdiğimiz muvaffakiyetleri gerçek okuyamazsak, gelecek başarılara hakikat yönlenemeyiz, stratejilerimizi yanlışsız geliştiremeyiz” diyen Tayfun Küçükoğlu kelamlarını şöyle sürdürdü: “Sektör olarak 2021 yılında ihracatımızı yüzde 46,2‘lik bir artışla 30,8 milyar dolar düzeylerine ulaştırarak yeni bir rekora imza attık. Ton olarak yüzde 8‘lik artışla yaklaşık 65 milyon ton ihracat gerçekleştirdik. İhracat ünite fiyatı ise 0,35 dolar/kg’dan 0,48 dolar/kg’a yükseldi. Ton bazında yüzde 8 artarken, dolar bazında yüzde 46 artış, eser portföyündeki değişiklikten değil, dünyadaki emtia ve güç fiyatları hasebiyle artan maliyetlerimizin tesiriyle daha yüksek fiyatlarla satmak zorunda kalmış olmamızdan kaynaklandı. Başka taraftan ülkemizin artan rekabet gücüyle bir arada yüzde 8‘lik tonaj artışı aslında bizim gerçek performansımızı yansıtıyor. Ülkemizde dolar bazındaki çok büyüme sayılarının bir kısmı, emtiaya bağlı sanal büyümeleri gösteriyor.”
Sektörün toplam pazar büyüklüğünün 94,1 milyar dolara ulaştığını söz eden Tayfun Küçükoğlu, 2021 yılında üretim artışının, 2020 yılına nazaran ölçü bazında yüzde 19,6 olurken cari fiyatlarla büyümenin yüzde 19 olarak gerçekleştiğini söyledi ve inşaat dalı küçülürken, inşaat materyalleri bölümünün kaydettiği büyümede yenileme pazarındaki güçlü talep ve ihracat performansının tesirli olduğunu açıkladı.
Savaş, orta materyal ve emtia ithalatında risk yarattı
Savaşın odağındaki Rusya, Ukrayna ve Belarus’a inşaat materyali ihracatının 2021 yılında 937 milyon dolar yani toplam ihracatın yüzde 3’ü olduğunu söyleyen Tayfun Küçükoğlu, “Bu oranı öteki pazarlarda telafi etme gücümüz çok yüksek. Ana riskimiz orta gereç ve emtia ithalatı tarafında olacaktır” dedi.
Yakın coğrafyamızdaki savaşın dünya ticaret ve tedarik istikrarlarını değiştirdiğini söyleyen Tayfun Küçükoğlu, “Uygulanan ambargo ve kısıtlamalar ile savaşın ülke ekonomilerine olan tesirleri de artık güzelden güzele hissediliyor. Bu değişimi, içeride ve dışarıda nasıl yönetmemiz gerektiği konusu, üzerinde durmamız gereken çok kıymetli stratejik bir bahis. Ülke olarak tüm bu zorlukları en az kayıpla aşmayı diliyoruz” dedi.
Ekonomide kartların yine dağıtılacağı bir yıl olacak
Toplantının moderatörü Türkiye İMSAD İdare Şurası Lider Vekili Ferdi Erdoğan, peş peşe yaşanan beklenmedik aksilikler nedeniyle bölüm olarak büyük bir şaşkınlık içerisinde olduklarını belirterek, “Henüz 2021’de elde ettiğimiz muvaffakiyetin memnunluğunu yaşayamadan yılın başından itibaren neler olduğunu anlamaya çalışıyoruz. Pandemi sürecinde değişen dinamiklere nazaran strateji geliştirip, Covid-19 sürecinin sonuna geldiğimizi düşünürken, yeni iktisat modeli, yüksek enflasyon, dalgalı kur ve yüksek faizle karşılaştık. Üzerine güç fiyatlarındaki artış geldi. Bunun da üzerine İran’dan gelen gazın kesilmesiyle arz güvenliği kaygısı yaşadık. Artık de gücün en büyük tedarikçilerinden Rusya, Ukrayna ile savaşa girdi. Bununla ilgili tesirleri konuşurken, bu defa artan kömür fiyatlarını konuşmaya başladık. Tam Yeşil Mutabakat ile ilgili düzenlemelerin yürürlüğe girmesinin arifesinde, sera gazı, karbon ayak izi, yeşil ekonomiyi nasıl planlayacağız, nasıl ölçeceğiz, hesaplayacağız diye düşünürken, geldiğimiz nokta; termik santrallere bağlı, kömüre dayalı gücün daha ağır kullanılacağı istikametinde. Bölümümüzdeki yabancı sermayeli şirketlerde “bekle-gör” anlayışı hakimken, yerli şirketlerimizin, uygun geçen 2021’in tesiriyle temkinli ve umutlu olduklarını görüyoruz. 2022 herkes için sıkıntı bir yıl olacak üzere görünüyor. İktisatta kartların yine dağıtılacağı, dengelerin değişeceği güç bir yıl olacak” dedi.
Konut fiyatlarıyla ilgili tartışmalara da değinen Ferdi Erdoğan, “Konut fiyatının tamamını gereç oluşturmuyor. Gereç maliyeti, arsa hissesi dahil inşaat maliyetinin yüzde 20-25‘ini geçmez. Konut fiyatlarındaki artışı yalnızca inşaat materyali üzerinden anlatmak, konutun bir manada komodite eser üzere algılanmasına neden olur ki, büyük emeklerle meydana gelen yatırım için hem aldatıcı olur hem de kıymetli bir yatırım aracı olarak düşünülen konutun kendisine haksızlık olur” değerlendirmesini yaptı.
2021 ekonomik olarak yeterli bir yıl oldu
Türkiye İMSAD İktisat Danışmanı Dr. Can Fuat Gürlesel ise 2021 yılının bir evvelki pandemi yılına nazaran daha güzel geçtiğini söyleyerek, “2022’ye kimi zahmetlere karşın tekrar de optimist beklentilerin ağır olduğu yapı içinde başladık fakat yakın bölgemizde bir savaşla karşı karşıya kaldık. Dünya iktisadı 2020’deki küçülmenin akabinde 2021’de yüzde 5,5 ile epeyce düzgün bir büyüme kaydetti ve kayıplarını telafi etti. Dünya mal ticaretinde de çok önemli bir artış oldu, yüzde 22‘ye yakın artışla 22 trilyon dolara ulaştı. Türkiye iktisadı de ihracata dayalı bir büyüme kaydetti. İhracat beklentilerin üzerinde arttı zira global tedarik zincirlerindeki değişimle birlikte Türkiye’deki tüm bölümlerde artan bir ek talep oldu. İhracatımız arttı. Yeni kapasite yatırımlarına muhtaçlık da arttı. Endüstrimiz yılı kuvvetli kapattı. İhracata, sanayi büyümesine, yatırımlara dayalı yüzde 11‘lik bir büyüme yakalandı” tespitinde bulundu.
Büyümede yenileme pazarının değerli katkısı var
İnşaat bölümünün üst üste dört yıldır küçüldüğüne dikkat çeken Dr. Can Fuat Gürlesel, “2020’de kesime yönelik birçok takviyeyle karşılaşmıştık fakat buna karşın küçülme oldu. Türkiye iktisadı büyürken, inşaat kesimi tarafında da bir büyüme beklentisi vardı lakin yılı yüzde 0,9 küçülme ile kapattı. Buna rağmen 2021’de pek çok ülkenin inşaat bölümlerinde değerli büyümeler kaydedildi. İnşaat materyalleri endüstrimiz de ihracat tesiriyle güzel bir büyüme gösterdi. Bu büyümede yenileme pazarının değerli katkısının olduğunu gördük” dedi.
Türkiye iktisadı büyürken, inşaat gereçleri endüstrisi büyürken, inşaat bölümünün küçülmesini pahalandıran Dr. Can Fuat Gürlesel, “2017’de TÜİK’in yaptığı ulusal gelire yönelik düzeltmenin akabinde inşaat kesimi ile ilgili büyüme sayılarının çok yüksek negatife döndüğünü görüyoruz. İnşaat dalının büyümesinin hesaplanmasında teknik bir zahmet ile karşı karşıya olduğumuzu düşünüyorum” dedi.
Savaş, 2022 beklentilerini belirsizliğe yöneltti
Pandemi tedbirlerinin zayıflamasıyla 2022’ye yönelik ekonomik beklentilerin yükseldiğine dikkat çeken Dr. Can Fuat Gürlesel, savaşın başlamasıyla mevcut tüm olumlu beklentilerin belirsizliğe yöneldiğini söyledi. Rusya iktisadının yaptırımlara karşı bir müddet daha dayanma gücüne sahip olduğunu belirten Dr. Can Fuat Gürlesel, güç dışı yaptırımların artmasının AB’yi, ABD’ye nazaran çok daha fazla etkileyeceğini, artan güç fiyatlarının Avrupa’da hane halkının satın alma gücünü azaltacağını söz etti.
Savaşın sonuçlarına yönelik mümkün senaryolara da değinen Dr. Can Fuat Gürlesel, “Rusya’nın Ukrayna’da tam hakimiyetini öngören savaşın en makus senaryosunda, dünya iktisadının yüzde 1-2 büyümesini, dünya ticaretinin ise 22 trilyon dolar düzeyine düşeceğini iddia ediyoruz. En optimist olan ateşkes-barış senaryosunun gerçekleşmesi halinde ise dünya iktisadının yüzde 4 büyümesini ve dünya ticaretinin 23,5 trilyon dolar olacağını öngörüyoruz” dedi.
Küresel tedarik zincirleri, güç fiyatları, emtia fiyatları, arz ve tedarik, navlun fiyatları üzere eğilimlerde de savaş nedeniyle değişimler olduğunu söyleyen Dr. Can Fuat Gürlesel, “Yeni kırılma ve bozulmalar, yüksek fiyatlara ek olarak ek artışlar, gecikme ve sıkışıklıklar savaşın sonucu ne olursa olsun, Rusya’ya yönelik yaptırımlar devam edeceği için 2022 yılı boyunca devam edecektir. İtimat buhranı nedeniyle zayıflayan münasebetler süratle eski haline dönmeyecektir. Rusya ve Avrupa ortasındaki güç akımlarında meydana gelen kopmalar yeni akım çizgilerinin, yeni ticaret iş birliklerinin oluşmasına neden olabilir” değerlendirmesini yaptı.
Daha güçlü dolar, daha yüksek faizle karşılaşacağız
Dr.Can Fuat Gürlesel, değerlendirmelerine şöyle devam etti: “2021’de pandemi tesiriyle dünya genelinde gelişen yüksek enflasyon ve para siyasetlerindeki değişimi yaşadık. Yeni yıla yüksek enflasyonla başladık, savaşın tesirleriyle ABD, Euro bölgesi, İngiltere ve pek çok ülkede yüksek enflasyon görüldü ve büyük merkez bankaları sıkılaşma adımlarını atmaya başladı. Yani enflasyona karşı daha sıkı bir para siyasetine geçiyoruz. Önümüzdeki aylarda daha güçlü dolar ve daha yüksek faizlerle karşılaşacağız. Paritelerde doların lehine gelişen bir yıl olacak.”
17 Aralık’tan bu yana Merkez Bankası rezervlerinin yaklaşık 8 milyar dolar azaldığına dikkat çeken Dr. Can Fuat Gürlesel, “Merkez Bankası savaş öncesi faiz indirmeyi hedefliyordu fakat savaş sonrası yakın devirde faiz indirme imkanı kalmadı. Para Siyaseti Heyeti’nin son açıklaması da faiz artırmasının mümkün olmadığını gösterdi. Bu yaklaşımı enflasyonu artıracak, Türk Lirası’nı zayıflatacak bir yaklaşım olarak değerlendiriyorum. Gelişmiş ülke merkez bankalarının stratejilerini artık biliyoruz, bundan sonra kurlardaki belirleyici tesir Rusya-Ukrayna savaşı ve Türkiye’nin dış ticaret açığı olacaktır. 2022 yılında yatırımlar için çok uygun bir ortam gözükmüyor” dedi.
Savaşın dala etkileri
Savaşın inşaat ve inşaat gereçleri kesimine tesirlerinde de değinen Dr. Can Fuat Gürlesel, “Türkiye’nin Rusya ve Ukrayna ile iki değerli alakası var. Dış ticarette bu iki ülkeye toplam 8,5 milyar dolar ihracat yapıyoruz. Rusya’ya hak ettiğimiz ihracatı yapamıyoruz. En kıymetli kayıp beklentilerinden biri de turizm alanında. Bu ülkelerden 10 milyon kadar turist ve 8 milyar dolar kadar gelir bekliyorduk. Bu yıl daha düşük sayılar göreceğiz üzere görünüyor. Yüksek dış ticaret açığı ile karşılaşabiliriz. Turizme yönelik yenileme pazarında da kayıplar yaşanacaktır” dedi.
“İnşaat gereçleri endüstrisinde dış pazarda yüzde 10 büyüme gayesinin biraz altında kalacağımızı öngörüyoruz” diyen Dr. Can Fuat Gürlesel, “İç pazarda bir kısım, parasının pahasını koruyabilmek için konuta yönelmeye başladı. İnşaat materyalleri endüstrisinde yüksek güç, girdi ve lojistik maliyetleri, inşaat kesiminde ise yüksek girdi, finansman ve işgücü maliyetleri zorlayıcı olacak. Konut fiyatları ocakta yüzde 77,4 artış ile rekor süratte arttı. Materyal endeksi yüzde 98,2, inşaat maliyeti yüzde 79,9 arttı. Bu tabloya bakarak yeni, canlı bir inşaat pazarı beklemek güç olacak” değerlendirmesini yaptı.
İnşaat materyali endüstrisinde ÜFE varsayımının ortalama yüzde 60‘lar civarında olacağını söyleyen Dr. Can Fuat Gürlesel, 2023 yılı minimum fiyat artışını en az yüzde 50-60 olarak öngördüğünü açıkladı.
Rusya’da alacakların tahsilatında problemler yaşanmaya başladığını, Rus bankalarıyla Türk bankaları ortasındaki süreçlerin büyük ölçüde askıya alındığını belirten Dr. Can Fuat Gürlesel, “Ödemelerin ruble ile yapılmasıyla ilgili zahmetler var. Ruslar bugüne kadar ödemeye istekliydi. Süreç uzadıkça ‘mali açıdan ıstıraba girip ödeme yapamayabiliriz’ diyenlerin sayısı da artıyor. Ukrayna’da ise tahsilat büsbütün durmuş durumda” dedi.
Yeşil Mutabakat en değerli gündemimiz olmalı
Savaş gündeme gelmeseydi, 2022’de kesimde ana husus olarak endüstrideki yeşil dönüşüme nasıl ahenk sağlanacağının konuşulacağını söyleyen Dr. Can Fuat Gürlesel, “Yeşil Mutabakat, endüstrimiz açısından en kıymetli gündem unsurumuz olmalı. Dönüşüm finansman muhtaçlığı, teşvik ve düzenlemeler için süratle harekete geçilmeli. Yeşil Mutabakat, hudutta karbon uygulaması, emisyon hesabı, sera gazı salımı üzere bahislerde temenninin ötesine geçmeli, fiiliyata dönüştürmeliyiz. 1 Ocak 2023’ten itibaren demir-çelik, çimento, alüminyum, gübre ve elektrik dalları, AB pazarında fiili vergi uygulamasıyla karşı karşıya kalacak. Bu kesimlerin genişlemesi de kelam konusu. Münasebetiyle rekabette zorluklar yaşanacak” vurgusunu yaptı.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
