Çocukların soruları yanıtlanmalı ve duygusal gereksinimleri karşılanmalı
Çocuklar direkt maruz kalmasalar da çeşitli yayın organlarındaki savaş haberlerinden olumsuz etkilenebiliyor. Savaşla ilgili yıkıcı haber ve imajlara maruz kalan çocukların dehşet ve çaresizlik yaşadığını belirten uzmanlar, hisleriyle başa çıkmada şimdi gereğince gelişmeyen çocuklar için bu durumun travmatik bir yaşantı olacağını tabir ediyor. Uzmanlar, yanlışsız rol model olabilmeleri için ebeveynlerin yaşadıkları gerilim hissiyle başa çıkmaları gerektiğini vurguluyor ve çocukların sorularını cevapsız bırakmamalarını, duygusal muhtaçlıklarını karşılamalarını tavsiye ediyor.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Ayşe Şahin, savaş periyotlarında çocukların psikolojilerine ait değerlendirmelerde bulundu.
Savaşlar yok olma korkusu yaşatıyor
Çocuklar savaşa direkt maruz kalmamış olsalar da radyo, televizyon üzere çeşitli yayın organlarında yer alan savaş haberleri nedeniyle dolaylı olarak olayın kurbanı haline gelebildiklerini belirten Uzman Klinik Psikolog Ayşe Şahin, “Savaşla ilgili yıkıcı haber ve imajlara maruz kalan çocuklarda ağır kaygı ve çaresizlik hisleri kendini gösteriyor. Çocukların mana veremediği bu yıkıcılık, dünyanın inançsız ve örseleyici bir yer olduğunu düşünmelerine ve yok olma korkusu yaşamalarına neden oluyor.” dedi.
Üzüntü, huzursuzluk ve öfke sık görülüyor
Korkunun muhakkak bir seviyede hissedildiğinde kişinin kendini koruyarak hayatta kalmasını sağladığını söz eden Uzman Klinik Psikolog Ayşe Şahin, kelamlarına şöyle devam etti:
“Korku, insan ömründe fonksiyonel yanı olan bir histir. Lakin bu his, kişinin baş etme kapasitesinin üzerine çıktığı şiddetli durumlarda travmatik tesir yaratıyor. Ağır çaresizlik, güvensizlik ve endişe hisleriyle başa çıkmada şimdi gereğince gelişmeyen çocuklar için bu durumun travmatik bir yaşantı olacağını söyleyebiliriz. Savaşa bağlı ağır gerilim yaşayan çocuklarda hüzün, huzursuzluk ve öfke sık görülen hislerdir. Savaşla ilgili istenmeyen imajların zihinde canlanması, travmatik yaşantıyı anımsatan durumlardan kaçınma, uyku bozuklukları, kabus görme, iştah değişiklikleri, dikkatin sürdürülmesinde zahmet ve geleceğe yönelik telaşlar sıkça görülen durumlardır.”
Psikolojik dayanıklılıkları değişebiliyor
Çocukların etkilenme seviyelerini maruz kaldıkları durumun şiddeti ve ferdî özelliklerinin belirlediğini vurgulayan Uzman Klinik Psikolog Ayşe Şahin, “Bomba sesleri, kanlı, parçalanmış vücutlar üzere yıkıcılığın daha şiddetli olduğu ya da ağır çaresizlik hislerine sebep olan meskenini, okulunu terk etme, aile bireylerini kaybetme, oyuncaklarını kaybetme üzere manzaralara maruz kalan çocuklar kuşkusuz daha ağır gerilim yaşayacaklardır. Bunun yanında, her çocuğun gerilimli hayat olayından etkilenme seviyesi tıpkı değildir. Birtakım çocukların ruhsal dayanıklılığı daha yüksek olabilir, kimi çocuklar ise birebir durum karşısında daha savunmasız reaksiyonlar gösterebilir. Çocukların gerilimle başa çıkma maharetleri, zeka seviyeleri ve yaş gelişim seviyeleri üzere faktörler de travmatik yaşantıdan etkilenme seviyelerini belirliyor.” sözlerini kullandı.
Ebeveynler gerçek rol model olmalı
Öncelikle yetişkinlerin savaşa yönelik yaşadıkları ağır gerilim hissiyle başa çıkabilmesi gerektiğini belirten Uzman Klinik Psikolog Ayşe Şahin, “Yetişkinler çocuklarına bu bahiste yanlışsız model olmalı. Çocuklar bu devirlerde biraz daha duygusal yakınlık ve etkileşime muhtaçlık duyabilir. Ebeveynler çocukların duygusal gereksinimlerini karşılayabilmeli.” dedi ve tavsiyelerini şöyle sıraladı:
- Ebeveynlerin dikkat etmesi gereken en değerli mevzu, çocukların savaşla ilgili yıkıcı haber ve manzaraları izlemesine mahzur olmaktır lakin önüne geçilemeyen bir durum oluştuysa yetişkin en azından çocuğun yanında bulunmalı ve açıklamalar yaparak travmatik etkiyi hafifletmeye çalışmalı,
- Bu süreçte çocuklar yaşananları manalandırmak için çok fazla soru sorabilirler. Yetişkinler de çocukları bu üzücü olaydan korumak için soruları yanıtsız bırakabilir ya da unutturmaya çalışabilirler. Lakin çocuğun soruları cevaplanmadığında çocuk kusurlu niyetler geliştirebilir ve sorun karşısında kendisini yalnız ve anlaşılmamış hissedebilir. Yetişkinler bu durumlarda çocukların gelişim özelliklerini göz önüne alarak anlaşılır ve kolay karşılıklar vermeliler,
- Ergenlerin ise toplumsal yardım çalışmalarına katılmalarına müsaade verilebilir ve bu hususta cesaretlendirilebilirler. Bu tıp sorumluluklar alan gençlerin gelecekle ilgili karamsarlıkları azalabilir. Gençlerde denetim algısı gelişirken umut üzere olumlu hisleri deneyimlemelerine fırsat sağlanmış olur.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
