11 yaşında İTÜ Türk Müziği Devlet Konservatuarı’nda özel yetenekliler sınıfında eğitim görmeye başlayan ve akabinde Londra’da Kraliyet Müzik Koleji’nden solistlik diplomasını alan dünyaca ünlü keman virtüözü, bestekar ve İTÜ’lü bir akademisyen olan Prof. Dr. Cihat Aşkın İTÜ Geliştirme Vakfı Okulları öğrencileriyle bir söyleşi gerçekleştirdi. İTÜ Müzik İleri Araştırmaları Merkezi’nin (İTÜ MİAM) kurucusu ve öğretim üyesi olan Aşkın, gençlere neden müziksiz bir hayat olamayacağını, müziğin bilimle olan bağını ve seçecekleri meslekte başarılı olmaları için tutku ve çalışkanlığı birleştirmelerinin kıymetini anlattı.
İTÜ Geliştirme Vakfı Okulları 2021/2022 öğretim yılında; İTÜ’den yolu geçen ve mesleğinde dünya çapında başarılı isimlerle öğrencilerini bir dizi söyleşide buluşturuyor. Gençlerle hayat ve meslek seyahati temalarında söyleşen İTÜ’lülerin söyleşi kayıtları okulun YouTube kanalı aracılığıyla tüm gençlerin, ailelerin ve eğitimcilerle paylaşılıyor. Söyleşi dizisinin birinci konuğu İTÜ’lü bir akademisyen olan keman virtüözü Prof. Dr. Cihat Aşkın oldu. Aşkın, gençlere neden müziksiz bir hayat olamayacağını, müziğin bilimle olan bağını ve seçecekleri meslekte başarılı olmaları için tutku ve çalışkanlığı, insanlık sanatıyla birleştirmelerinin ehemmiyetini anlattı. Söyleşinin moderatörlüğünü Ekrem Elginkan Lisesi öğrencilerinden Levent Gökulu gerçekleştirdi.
Müziksiz hayat olamaz!
Aşkın, müziğin herkesin hayatını etkilediğini söz ederek, kemikten yapılma birinci enstrümanın 43 bin yıl evvel bulunduğunu hatırlattı. Doğumdaki ağlama sesinden, vefat seremonisindeki ritüellere kadar müziğin insanlara hayatının başından sonuna dek eşlik ettiğini ekleyen Aşkın, anne karnında kalp atışlarını duyan bebeklerin ritimle birinci tanışmasının bunu hissetmeleri olduğu örneğini verdi. Aşkın: “Müzik seslerin ahenkli yahut ahenksiz halde birbiriyle temas etmesi sonucu ortaya çıkan bir olgudur. Rüzgârın uğultusu, yağmur sesi, kuşların cıvıltısı, şimşek, gök gürültüsü de tabiatın müziğidir. Müzik bizi tesirler, örneğin hüzünlü bir eser dinledikten sonra hüzünleniriz. Müzik insanların kalbine direkt giden bir tabir biçimidir, dünyanın bir ucuna gittiğimizde bir müzik kesimi mırıldanarak karşımızdakiyle konuşmaktan kolay anlaşabiliriz. Müziğin sanat olabilmesi için bilim ve sanatsal estetik ile işlenmesi gerekir. Aklımıza gelen melodiyi, hiçbir yerde duyulmayan, kendi kendimize ürettiğimiz melodiyi mırıldanmamız bizim bir sanatsal yetimizin olduğunu gösteriyor fakat bunun beste olabilmesi için matematiksel forma girmesi gerekiyor. Belirli bir armonik işlevi, aşikâr bir makamı, modu ve formu olması gerekiyor. Bu formlar yüzyıllar boyunca ortaya konulmuş formlardan oluşuyor” dedi.
Matematik ve fen alanlarında tahsil görenler kendi çalışmalarını müzikle ve hoş sanatlarla beslemelidir, zira müzik aslında bir matematik bilimidir…
“Fen bilimleri, matematik üzere kıymetli disiplinlerin müzikten mahrum olduğunu zannederiz, aslında müzik onların içinde, onlar da müziğin içinde, müzik aslında bir matematik bilimidir. Pisagor’un 7 gezegenin birbiri ile oranları üzere 7 notanın da birbirleri ile çekim oranları vardır. Bir notaya bastığınız vakit yer çekimi kuvvetine nazaran o nota 5 ses aşağıya düşer. Bunlar armonik olarak matematik ölçüleri ile hesaplanmıştır. Bilhassa matematik ve fen alanında tahsil görenler kendi çalışmalarını kesinlikle hoş sanatlarla ve müzikle kendi çalışmalarını beslemelidir. Şayet beslerlerse alanlarını yüzde yüz tamamlamış olurlar. Zira tüm alanlar, bilimler birbirleri ile bağlantılıdır. Birini bilmeden başkasını bilmeniz çok zordur, eksik kalırsınız.”
Aileler çocukları müzikle erken yaşta tanıştırmalı, onlara kaliteli müzikler dinletmeli
“Öğretmenim merhum Mesut beyefendiden duyduğum kemanın sesine 10 yaşındayken aşık oldum. Ben de bu kemanı çalmak istiyorum dedim. Çabucak beni götürdüler ve keman ikram ettiler. O günden beri, 40 yıldır keman çalıyorum. Bence anne babalar çocukları müzikle büyütmeli, zira müzik algı geliştirir, yaşama bir estetik getirir. Çocuğun hayatla daha barışık olmasını sağlar.”
Kariyer seyahatinde tutku kadar, çıraklık, kalfalık ve ustalık yolundan geçmek çok kıymetli, zira asıl zorluk ustalıktan sonra onu sürdürürken başlar, düştüğünüz yerden kendiniz kalkmanız gerekir…
‘‘Bir şeyde uzmanlaşmak istiyorsanız o hususta 10 bin saat çalışmanız gerekiyor. Aslında bu birçok şeyi yıkıyor, insan ne kadar yetenekli ne kadar yeteneksiz sorularını yıkıyor. Bir şeyde uzmanlaşmak istiyorsanız, kesinlikle onun üzerine vakit harcamanız gerekiyor. Bizim mesleklerimizde evvelden olduğu üzere ustalık ve çıraklık kalmadı. Herkes kendini bir anda usta sanıyor. Farklı meslek alanlarına da sesleniyorum; mühendislere, mimarlara, farklı alanlardaki insanlara, kesinlikle çıraklık, kalfalık ve ustalık periyodumuz olması lazım. Birinci başladığımız vakit müşahede yaparız. Asıl zorluk ustalıktan sonra, onu sürdürebilmek daha sıkıntı aslında. Asıl onu sürdürebilmek için daha çok çalışmak gerekiyor. Bir defa düştüğünüz yerden oburu sizi kaldırmayacak. 15 yaşında Paganini’nin tüm kaprislerini çaldım. Bunun için çok uzun yıllar verdim. Günde yalnızca kemanla geçirdiğim vakit asgarî günde 6 saat oldu. Kimi vakit 8 saat çalıştım, 10 saat çalıştım, 12 saat çalıştım; kimi vakit hiç çalışmadım fakat bir istikrar vardı, ben 10 bin saat çalışmayı daha o periyot geçmiştim. Şayet çalışır isek, aşikâr bir rutinde sarfiyat isek o bize üstatlığı, başarıyı getiriyor. Ve ondan sonra herkes bize soruyor, neyi nasıl yapacağımızı”.
Eğitim sistemi, yaratıcı ve üretici olmalı; test çözmeye yönelik bakış açısı yerine, bahisleri proje üzere ele alıp onu tamamlamak için daima birlikte çalışmalıyız
“Sevdiğimiz işi yapmak değerlidir, lakin bir şeyi sevdirmek için yaratı sürecini mutfakta öğrenmemiz gerekir. Türkiye’deki eğitim sistemi büsbütün test çözmeye yönelik. Şıkları a, b c d diye işaretlemeye yönelik bir eğitim sistemi var. Bundan kaçınmalıyız. Eğitim sistemi, yaratıcı ve üretici olmalı. Hayatta her şey test çözmek değil, proje olmalı. Bizler projeyi tamamlamak için daima birlikte çalışmalıyız. Işık bizi aydınlatır birebir vakitte ısıtır. Ruhumuzda hissettiğimiz ateş bizi hangi alana yönetiyor ise bizler o alanda o ateşi yakıp onun aydınlığında yürümek ve onun aydınlığında ısınmak mecburiyetindeyiz. Eğitim bilgimizi, aklımızı açsa da, tıpkı vakitte yüreğimizi ısıtması gerekiyor”.
Başarı için tutku, yetenek ve çok çalışmak kadar onu denetim edecek, akıl ve ahlak da önemli…
“Tutku, aşk ya da bizi o tarafa çeken ateşin aydınlığında yürümemiz ve ısınmamız gerekir demiştim. Bununla birlikte bir insanın başarılı olması için dört değerli öge var. Bunlardan biri yetenek veyahut algı gelişmişliği, zira her insanın içinde bir hazine, bir potansiyel mevcuttur. Bunu keşfetmede ailenin çok değerli rolü var. İkinci konu akıl ise muhakeme ve denetim edebilmek, kıyaslamak ve var olan hazineyi kullanmak. Üçüncü konu olan ahlak da hazineyi ne için kullandığımız konusunda kıymetlidir. Etik kıymetler insanı insan yapan kıymetlerdir. Kişi bu bedeller çerçevesinde hazinesini akıl yoluyla kullanmalıdır. Son öge da uzun saatler çalışmaktır. Başarmak için kesinlikle azim, tutku ve kesinlikle rol model almanız gereken şahıslar olabilir hayatlarınızda. Her şeyi başarabilirsiniz, her şeye muktediriz. İstek ve tutku değerlidir. Bunlar var ise başarmanın yolu insanlık sanatını yeterli icra etmekten geçer…”
Prof. Dr. Cihat Aşkın’dan ailelere tavsiyeler
- Çocuklara küçük yaştan itibaren müzik dinletin
- Dinlettiğiniz müzikler kaliteli olsun
- Müzikle profesyonel olarak ilgilenmeseler bile müzik sever olmaları için uğraş edin
- Fen ve matematik alanında eğitim gören öğrencileri de hoş sanatlarla tanıştırın, kendi alanlarıyla ortak taraflarını keşfetmelerine müsaade verin
- Konserleri konser salonlarında izlemeleri için fırsatlar yaratın
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
