Ormanların kıymetine yönelik farkındalık yaratmak maksadıyla her yıl tüm dünyada 21 Mart’ta kutlanan “Dünya Orman Günü”nde 50 kurum ormanların şartsız korunması için davette bulunuyor. Geçen yaz yaşanan orman yangınlarından beri ormanların korunmasına dair kayda paha bir adım atılmaması, tabiat müdafaa kuruluşlarını endişelendiriyor. Orman alanlarının orman dışına çıkarılmasına müsaade veren unsurların değiştirilmesi talebiyle 50 kurum tarafından Change.org Türkiye’de başlatılan ve 45 binden fazla imzaya ulaşan kampanyanın imzacıları Dünya Orman Günü’nde de taleplerini yineliyor: “Ormanlardan Elini Çek!”
İmza kampanyasına buradan ulaşabilirsiniz: change.org/OrmanlardanEliniCek
Karaların üçte birini kaplayan ve karadaki çeşitlerin yarısından fazlasını barından ormanlar dünyanın en pahalı ekosistemlerinden. Lakin gezegenimizin akciğeri olan ve iklim krizi ile gayrette karbon yutağı olarak büyük ehemmiyete sahip ormanlarımız sistematik olarak ranta, iklim krizine, yapılaşmaya ve madenlere feda ediliyor. Çok güçlü bir biyoçeşitliliğe mesken sahipliği yapan ormanlar kereste ve odun kaynağı olarak görülüyor. Ülkemizde Kuzey Ormanları rantlar ve projeler uğruna talan ediliyor, Akdeniz Ormanları ise yangın ve iklim krizi tehdidiyle karşı karşıya. Hem kültürel hem de ziraî değere sahip arıcılık global ısınma ve madencilik yüzünden tehlike altında. Bilim insanları iklim krizi ile çaba ve ekosistemlerin kendilerini yenileyebilmeleri için en geç 2030’a kadar orman alanlarımızın en az 30’unun şartsız müdafaa altına alınması gerektiğini söyledikleri halde Türkiye 26. Taraflar Konferansı’nda ormanların korunmasına yönelik verilen taahhütleri yerine getirmiyor.
İklim krizinin tesirleri Türkiye’de artık derinden hissediliyor. Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin son raporuna nazaran Türkiye çok hava olaylarına karşı Avrupa’nın en kırılgan ülkesi. Bilhassa 2021’in yaz aylarında Türkiye’nin güneyinde 28 Temmuz-12 Ağustos ortasında 124 bin hektarlık –yaklaşık 174 bin futbol alanına denk– orman alanının yangınlar sebebiyle kaybedilmesinin akabinde bilim insanları iklim ve biyoçeşitlilik kriziyle uğraşta ormanların ehemmiyetini vurguluyor ve buna yönelik acil adımlar atılması gerektiğini lisana getiriyorlar. Buna rağmen Türkiye’nin iklim siyasetleri ormanları kapsamıyor, orman yangınları için rastgele bir acil aksiyon planı sunulmuş değil.
Kampanyayı başlatan kurumlardan birkaçı, Tarım ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü’ne bilgi edinme müracaatında bulunarak ormanlar yangınlarına karşı aksiyon planı hazırlanıp hazırlanmadığı hakkında sorular sordu.
Mevcut Orman Kanunu’nun ormanları korumadığını, her yıl yok edilen orman alanlarının yanan alanlardan daha fazla olduğunu belirten imzacı kurumlar 21 Mart Dünya Orman Günü’nde de Orman Kanunu’nun ilgili hususlarının ormanları şartsız müdafaa altına alacak formda düzenlenmesini, korunan orman alanı ölçüsünün 30’a çıkarılmasını ve ormanlardan yapılan çok odun üretimine son verilmesini talep ediyorlar.
Görüşler:
Doğa Derneği İdare Konseyi Lideri Dicle Tuba Kılıç: “Ormanlar kereste üretim alanı değildir. İklimden biyolojik çeşitliliğe, ormancılık kültüründen toprak üretimine pek çok alanda kıymete sahip bir ekosistemdir. Ormanları ekosistem bütünlüğü korunacak halde koruma etmek birinci önceliğimiz olmalı. Yanan bir ormanı sürüp tek tip ağaçlarla bir tarlaya dönüştürmek, ormanları madenlere feda etmek üzere yanlış kararlara neden olan siyasetler bir an evvel değişmeli.”
Greenpeace Biyoçeşitlilik Projeler Önderi Nihan Pak Ataş: “Sene başında orman alanları dışına çıkartılan orman alanları düzenlemesi kararı ormanın ne büyük bir ekosistem olduğunu göz arkası edip ormanın yalnızca ağaç varsa orman olduğunu ileri sürüyor. Türkiye’nin imzacı olduğu milletlerarası taahhüte uygun siyasetler geliştirmesi gerekliliği ortada iken halihazırda alınmış kararları da sorgulaması mecburî.”
Ekoloji Birliği Eş Sözcüsü Süheyla Doğan: “Anadolu’nun ormanları sistematik bir yıkım ile karşı karşıya: Kuzey Ormanları başta olmak üzere orman alanları rant, yapılaşma, madencilik tehdidiyle karşı karşıya; Akdeniz Ormanları ise ayrıyeten iklim krizi kaynaklı felaketler nedeniyle yok oluyor. Sayıştay kurumu yaptığı kontrollerde, orman bütünlüğünün bozulduğuna dikkat çekiyor. Dünya Orman Günü’nde ormanların kereste ve odun kaynağı olmadığını, korunması gereken pahalı ekosistemler olduğunu yine hatırlatmak istiyoruz. 50 kuruluş, Orman Kanunu’nun 16, 17. ve 18. hususlarının tekrar düzenlenmesini istiyor. Zira, ormanlar orman olarak kalmalı! Orman Kanunu ormanları muhafazalı.”
İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğanay Tolunay: “Net sıfır karbon emisyon amacının yakalanması için ormanlara muhtaç olduğumuzun farkında dahi değiliz. 2018 yılı ve sonrasında ormanlardan yapılan çok odun üretimi nedeniyle ormanlarımızın atmosferden aldığı yıllık CO2 ölçüsü 100 milyon tondan 84 milyon tona geriledi. 2021 yılındaki yangınlar da dikkate alındığında bu ölçü daha da azalacak. Ormanlar birebir vakitte erozyon ve selleri tedbire, su ve oksijen üretimi, iklim düzenleme üzere ekosistem hizmetleri üretmekte. Fakat yarısı son 10 yılda olmak üzere toplamda 750 bin ha’ı aşan ormanlardan verilen müsaadeler bu ekosistem hizmetlerine ziyan vermekte, giderek şiddetlenen çok hava olaylarının tesirinin artmasına neden olmakta. İklim değişikliğiyle çaba kapsamında hem azaltım hem de ahenk açısından ormanlar insanlığın elindeki son kaleyken parasız arazi ve ucuz odun hammaddesi kaynağı olarak görülmeye devam ediliyor. Orman alanlarımızı çok fazla arttırma imkanımız yok. Bu nedenle var olan doğal ormanları muhafazalı, ormancılık dışı uygulamalara müsaade vermemeli ve ormanları sürdürülebilir olarak yönetmeliyiz.”
Yangınlardan itibaren Türkiye’de orman alanlarına ne oldu?
28 Temmuz – 12 Ağustos 2021: Muğla ve Antalya’da 124 bin hektar orman yangınlar sebebiyle kül oldu.
6 Ekim 2021: Türkiye Paris Anlaşması’nı TBMM’de onayladı.
2 Kasım 2021: Türkiye Taraflar Konferansı’nda (COP26) 100’den fazla başkan ile birlikte “Ormanlar ve Arazi Kullanımına Ait Başkanlar Bildirgesi”ni imzalayarak 2030’a kadar orman kaybını ve arazi bozulmasını durdurmayı ve bu durumu aksine çevirmeyi taahhüt etti.
30 Kasım 2021: Ormanlardan verilebilecek müsaadeleri düzenleyen Orman Kanununun 17 nci Unsurunun Üçüncü Fıkrasının Uygulanması Hakkında Yönetmelik yeni müsaade çeşitleri eklenerek güncellendi.
29 Aralık 2021: Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy Uludağ Ulusal Parkının statüsünün değiştirilerek Alan Başkanlığı kurulacağını açıkladı.
5 ve 7 Ocak 2022: Resmî Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı kararıyla Kastamonu, Manisa, Ankara ve Mersin’de yaklaşık bir milyon metrekarelik alan orman statüsü dışına çıkarıldı.
28 Ocak 2022: Bolu Köroğlu Dağı Kültür ve Turizm Müdafaa ve Gelişim Bölgesi (KTKGB) Destinasyon Geliştirme Planı, 1/25000 Ölçekli Arazi Kullanımına Temel Jeolojik Jeoteknik Etüt Raporu, 1/25000 Ölçekli Nazım İmar Planı Hizmet Alımı İşi Bolu Özel Yönetimi tarafından ihaleye çıkarıldı. 38.348 ha kadar olan alanın 10 bin hektarı orman alanlarından oluşmakta.
21-25 Şubat 2022: Türkiye’nin iklim siyasetleri belirlenmek üzere Konya’da İklim Şurası düzenlendi. Şura kararlarından ormanların korunmasına yönelik bir husus çıkmadı.
1 Mart 2022: Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı’nın Maden Yönetmeliği’nde yaptığı değişiklikle zeytinlik alanlar madencilik faaliyetine açıldı.
5 Mart 2022: Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı yönetmelik değişikliği ile sit alanlarında “kamu menfaati” münasebet gösterilerek atıksu, içme suyu, doğal gaz ve elektrik çizgileri imaline müsaade verdi.
21 Mart 2021: Kampanyayı başlatan kurumlardan birkaçı, Tarım ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü’ne müracaatta bulunarak, orman yangınlarına karşı kâfi bütçe, insan kaynağı, orman yangınlarına erken müdahalede gözetleme kuleleri, yangın söndürme ekipmanı, tahliye planı, arıcılık üzere faaliyetlerin ziyan görmesi nedeniyle tazmin sistemleri ve önlemler üzere Akdeniz ormanlarının yangınlardan korunması için aksiyon planı hazırlanıp hazırlanmadığını sordu.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
