26 Nisan 1986’da, Sovyetler Birliğinde Kiev’e 110 Km uzaklıkta bulunan Çernobil Nükleer Santralinde meydana gelen kaza ve patlama sonucu dünyanın en büyük nükleer felaketinin üzerinden 36 yıl geçti. Felaketin üzerinden 36 yıl geçmesine karşın, meydana gelen kazanın sonuçları günümüzde de hissediliyor. Santral alanında atık havuzu ve öbür depolama alanlarında kullanılmış yakıt ve birçok radyoaktif malzeme bulunuyor.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile birlikte Çernobil santralinden uzun müddet bilgi akışı sağlanamadı. Başka taraftan Zaporijya Nükleer Santralı’nda yaşanan çatışma, nükleer santralların kaza riski dışında savaşlarda gaye olabileceklerini gösterdi. Nükleer santrallerin terör akınlarına gaye olabileceğini gösteren birçok araştırma bulunuyor. Santrallerin tüm çevresel riskleri ile birlikte güvenlik riskleri de tartışılıyor.
Dünya nükleer santrallerden vazgeçme sürecine girerken, ülkemiz Mersin/Akkuyu, Sinop/ İnceburun, Kırklareli/ İğneada’da planlanan nükleer santraller ve Akkuyu ve Sinop’ta devam eden imal süreçleri ile büyük çevresel ve yaşamsal risklere itiliyor. Santrallerin ÇED Raporlarının yetersizliğine yönelik tüzel süreçler ve itirazlar dikkate alınmadı. Üretim sürecinde yaşanan ve kamuoyuna yansıyan eksiklikler riskin boyutunu da büyütmeye devam etmektedir.
Kentimizde; İzmir Gaziemir’de 1940 lı yıllarda kurulan Aslan Kurşun Fabrikası alanında 2007 yılında tespit edilen ve 2013 yılında, 8 yıl evvel, 5 milyon 79 bin 900 TL ile tarihin en büyük etraf cezasının kesildiği bildirilen, 2020 yılında cezası onanan tehlikeli ve nükleer atıklar ile ilgili olarak 2022 yılına geldiğimiz 15 yıllık vakit diliminde İzmir Halkı nükleer atıklarla birlikte yaşamaya devam ediyor.
Nükleer atıkların nasıl bertaraf edileceğinin karşılığı bulunmazken, Gaziemir’de radyoaktif atıkları alandan temizleyemeyen, bertaraf edemeyen, Türkiye Atom Gücü Kurumu (TAEK) yeni ismi ile Türkiye Güç Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu, nükleer santral atıklarının idaresinden de sorumlu ve ülkemizin farklı bölgelerinde nükleer atık bertaraf alanları oluşturulmasına yönelik çalışmalar yürütülüyor.
Çevre Bakanlığı tarafından Geri Dönüşüm tesisi olarak lisans almış, atıklarımızı mevzuatlarımıza uygun olarak bertaraf etmekle yükümlü olan, lisanslı ve kontrolleri gerçekleştirilen bir firmanın bahçesinde bulunan atıklar hala yerinde, sorumlular yok, tahlil yok, kamuoyunu bilgilendirme yok, Etraf Bakanlığı ve Türkiye Güç Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu nerede?
Nükleer santralleri mutfak tüpünden daha az tehlikeli gören, ülkemizde nükleer santralleri bir an evvel gerçekleştirme yarışına giren, ÇED süreçlerini halkın iştirakini engelleyen idarelerin; Gaziemir’de radyoaktif atıklarla ilgili tavrı; Ülkemizde ve Kentimizde omurlarımızın nasıl hiçe sayıldığının kıymetli bir göstergesidir. Nükleer atıkların nasıl İzmir’e geldiği ve bu alanda gömüldüğü, bu bahiste hangi süreçlerin yapıldığı bahislerinde ise bu güne kadar hiç bir açıklama kamuoyu ile paylaşılmamıştır. Bu sorumluluk merkezi ve lokal yönetimlerin tamamına aittir. Bu örneklerin bir daha yaşanmaması ismine, alanın temizlenmesi ve sorumluları ile ilgili gereğinin yapılması için tüm kararlılığımızla çabaya devam edeceğiz.
Ülkemizi nükleer santral macerasına denetimsiz bir biçimde hızlandıran idareler; 15 yılda İzmir Kentinin ortasında bulunan nükleer atıkların nasıl kimin tarafından geldiğini açıklamadığı üzere alanını temizlenmesine yönelik hiç bir çalışma yapamamıştır. İzmir deki nükleer atıkları 15 yıldır çözemeyen yetkililer nükleer santrallerin geri dönüşü olmayan risklerini nasıl yöneteceklerdir?
Çernobil Nükleer Faciası, Fukuşima felaketi ve sonrasında yaşananlar ve ortaya çıkan gerçekler ve Kentimizde Gaziemir nükleer atıklar süreci bir sefer daha göstermiştir ki Nükleer Santral macerasından vazgeçilmelidir.
TMMOB İzmir Vilayet Uyum Konseyi olarak; kamusal ve toplumsal sorumluluğumuz gereği Gaziemir’i birlikte takip ettiğimizi bir kere daha yineleyerek karşılığını alamadığımız sorularımızı tekrar tekrar sormaya devam ediyoruz,
· Gaziemir`de depolandığı anlaşılan radyoaktif ve zehirli unsurların bölgeden uzaklaştırılması konusunda neler yapılmıştır? Alan ne vakit temizlenecektir?
· Bölgeden uzaklaştırılacak atık ölçüsü nedir nerede bertaraf edilecektir?
· Alanda mevcut kirlilik ve tesirlerine yönelik izleme ve ölçümler sistemli olarak gerçekleştirilmekte midir?
· Bölgede sıhhat taraması ve izleme çalışması yapılmış mıdır?
· Ülkemize girişi yasak olan nükleer atıkların bölgeye nasıl geldiği konusunda çalışmalar nelerdir?
· Sürecin sorumluları hakkında yürütülen türel süreç ve çalışmalar nelerdir?
· Firmaya kesilen Etraf Cezası ile ilgili süreç nedir?
· Ülkeye girişi yasak olan atıkları, bahçesine gömen ve öteki bir alanda faaliyetine devam eden firma ile ilgili yürütülen süreçler nelerdir?
· İlgili Kurumların alanda yürütülecek çalışmalara ait programı, takvimi ve süreci nedir?
TMMOB İzmir Vilayet Uyum Şurası olarak, hususun takipçisi olduğumuzu bir kere daha vurguluyor; ilgili kurum ve kuruluşları sorularımızın cevaplanması, kamuoyunu bilgilendirme ve bu süreçte misyonunu ihmal eden ilgili kurum ve kuruluşlar ile ilgili gerekli idari ve isimli süreçlerin yürütülmesi için gereğinin yapılması davetimizi tekrarlıyoruz…
Gaziemir’i Unutmuyoruz…
Unutturmayacağız…
Çözüm İçin Güçlü Örgütlü Gayretimizden Vazgeçmeyeceğiz….
TMMOB İZMİR VİLAYET UYUM KURULU
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
