Türkiye Komünist Partisi Merkez Komite üyesi Alpaslan Savaş 1 Mayıs’ın tarihî manasını ve bugünkü ehemmiyetini vurgulayan bir yazı kaleme aldı.
soL Haber Portalı’nda “1 Mayıs’a övgü” başlığıyla yayımlanan yazı şöyle:
1 Mayıs, insanoğlunun kendini söz etmek için belirlediği ayırt edici günler içinde tartışmasız en çarpıcı olanıdır. Marksist tarihçi ve müellif Eric Hobsbawm 1 Mayıs’ın ayırt edici niteliğini şöyle anlatıyor:
“Gerçekte 1 Mayıs’ın elde ettiği çok büyük muvaffakiyetin nedeni, personel sınıfıyla ilintili, diğerleriyle paylaşılmayan ve dahası personellerin kendi aksiyonları sayesinde zorla kazanılmış tek bayram olmasıydı. Bunun da ötesinde, görünmez olanların açık şov yaptıkları ve en azından bir günlüğüne egemenlerin resmi alanını ve toplumu ele geçirdikleri gündü.”1
1 Mayıs’ın daha etkileyici bir anlatımına diğer yerde rastlamadığımı söylemeliyim.
Sadece personellerle ilgili olan ve diğerleriyle paylaşılmayan bir bayram günü… Bu nedenle 1 Mayıs enternasyonaldir. 1 Mayıs’a kadar Avrupa’daki tüm sistemli tatil günleri dini tatillerdir.
Başka…
Yine Hobsbawn’a kulak verelim:
“Bütünüyle gelecek odaklıdır. Geleceğin ne getireceği tam olarak aşikâr değildi, sırf hoş olacaktı ve gelişi kaçınılmazdı. 1 Mayıs’ın başarısı, onu gelecek için bir gün olmanın ötesinde, bir şenlikten ve şovdan fazlasına dönüştürdü.”
1 Mayıs’ın ortaya çıkışındaki güçlü motivasyonlardan biridir yarını fethetme duygusu. 1890’ların varlığını kanıtlamış personel sınıfından ve şimdi ihanet etmemiş II.Enternasyonal ile kurduğu siyasi temsiliyetten kaynaklanmaktadır. Nitekim çok güçlüdür.
1890’da personellerin genel oy hakkı, sekiz saatlik işgünü talebi üzere çok kıymetli çaba gündemleri bulunuyordu. 1 Mayıs, bu gündemler ile personel sınıfının yeni bir tertip arayışının irtibatının kurulması manasına da geliyor.
Yarını fethetmek bugünü kazanmakla başlar. Gelişi kaçınılmaz olan hoş gelecek, bugün verilen çaba gizlidir. Çalışanları kalabalık topluluklar olmaktan çıkarıp bir sınıf haline getiren de bu çabanın kendisidir. O yoksa ne bir sınıftan ne de bir gelecekten kelam edilebilir. 1 Mayıs işte bu nedenle personel sınıfı gayretinde geçmiş-bugün-gelecek temasıdır.
Yasal 8 saatlik işgünü talebini tüm otoritelere duyurma gayesiyle milletlerarası bir şov yapma kararı, II.Enternasyonal’in 1889 tarihli birinci kongresinde alındı. Toplantı tarihi Fransız ihtilalinin yüzüncü yıl dönümüdür ve kararı alan kongrenin toplandığı kent ihtilalin başşehri Paris’tir. Bu denk gelişi 1 Mayıs’a dair kelamını ettiğim geçmiş-gelecek kontağı için delil sayacak değilim elbette ancak bazen tesadüfler çok hoştur.
İlk 1 Mayıs gösterisi 1890 yılında yapıldı. Perşembe gününe denk geliyordu. Meğer ne II.Enternasyonal’in ne de Amerikan Emek Federasyonu’nun eşzamanlı davetinde rastgele bir “iş bırakma” kararı yoktu. İşverenler ve hükümetler, emekçilerin iş bırakıp şovlara katılmasını önlemek için önlem arayışlarına girdiler. Hamburg birahanelerinde sivil polislerin, personeller ortasındaki tartışmaları raporladıkları biliniyor. Kimi ülkeler yasaklama getirdi. “Zor” sermaye sınıfının daha birinci kutlamadan sarıldığı silah oldu.
Her şeye karşın personeller birinci 1 Mayıs’ı büyük coşkuyla ve pek birçoklarında iş bırakarak kutladı. Londra birkaç yüz bin çalışanla Hyde Park’ta toplandı. Rus imparatorluğunun Avrupa’da kalan bölgelerinde kitlesel şovlar yapıldı. Doğu Avrupa’da, bilhassa Balkanlar’daki kutlamalar çok başarılı oldu. Viyana’daki şovları Engels, Avrupa’nın en görkemli 1 Mayısı olarak anlattı.
Sonrasında 1 Mayıs hiç gündemden düşürülemedi. İçeriksizleştirme teşebbüsleri başarılı olamadı. Yasaklara karşın tüm dünyada personeller bir formda kelamını söyledi.
Hobsbawn’ın dediği üzere, 1 Mayıs görünmez olanları görünür yapıyor ve bir günlüğüne de olsa, egemenlerin resmi alanını ve toplumu emekçi sınıfı ele geçiriyor.
Bu ayırt edici günü taçlandıran olay, tartışmasız emekçi sınıfının iktidarı ele geçirdiği Ekim İhtilalidir. Sovyetler Birliği’nde 1 Mayıs sözün gerçek manasıyla emekçi sınıfı için bir “bayrama” dönüşmüştür.
Evet, 1 Mayıs personel sınıfının “kendi eylemi” sayesinde ve “zorla” kazanılan tek bayramdır. Türkiye’nin geç kapitalistleşmiş oluşu, Türkiye personel sınıfının nitel ve nicel olarak yavaş gelişimi, bizim 1 Mayıslarımız için de bu gerçeği değiştirmiyor. Genç Cumhuriyet’in personel sınıfı, 1927’ye kadar her 1 Mayıs’ta “biz de varız” demeye çalıştı, sonraki yasaklı 49 yıl boyunca, birden fazla vakit komünist takımların öncülüğünde kâh bir fabrikanın bahçesine atılan bildiriyle, kâh iki duvar ortasına asılan elde boyanmış bir pankartla 1 Mayıs’ta kelamını söylemeyi denedi.
Türkiye, sınıflar uğraşının çok sert yaşandığı bir ülkedir. 1 Mayıslarımızın tarihi bunun delilidir. Ancak bu sertlik bizim 1 Mayıslarımızın dünyadaki öbür örnekleri içinde öne çıkmasını engelleyememiştir.
İlk şovun akabinde 132 yıl geçti. Artık emekçi sınıfı her yıl olduğu üzere bir sefer daha tüm dünyada tıpkı gün sahneye çıkacak. Bunların kiminde zayıf kalacak, kiminde güçlü olacak, kiminde yasaklı tutulacak, kiminde özgürce meydanları dolduracak. Fakat 132 yıldır değişmeyen tek şey 1 Mayıs’ın personel sınıfı için gelecekle kurduğu bağın manası olacak. O gelecekte sınıfsız, sömürüsüz, eşit ve özgür bir nizam kesinlikle kurulacak.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
