Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı himayelerinde Fatih Belediyesi ve Klasik Türk Sanatları Vakfı iş birliği ile düzenlenen 2. Yeditepe Bienali, Fatih Cam Küp Galeri, Nuruosmaniye Camii Mahzen ve Yedikule Hisarı’nda ziyaretçilerini ağırlamaya ve mana dünyasındaki sorgulatmalara devam ediyor.
“Çerçeve İçi Çerçeve Dışı” temasıyla yola çıkan 2. Yeditepe Bienali, içeride kaybettiğimizi dışarıda aramanın sonuçlarına ait soruları, Batı’nın mana dünyasının çerçeve ile münasebetini ve oluşturduğu çelişkiyi gelenekli sanatlarımızın kendi estetik ve kültür enstrümanlarıyla birlikte tartışıyor. 07 Ocak 2022 günü onarımı devam eden Süleymaniye Külliyesi İmareti Darüzziyafe’de başlayan bienal, 07 Mart 2022 tarihine kadar Nuruosmaniye Camii Mahzen, Fatih Cam Küp Galeri ve Yedikule Hisarı’nda devam edecek.
ÇERÇEVE’NİN GETİRDİĞİ SORULAR
2. Yeditepe Bienali çerçeve temasıyla şimdi tartışılmamış ama epey merkezi bir mevzuyu gündeme getiriyor: Klâsik sanatların çağdaş periyotta kendi yerlerinden, yani kitap ve mimari yerlerinden uzaklaştıktan sonra stant yerlerinde kendilerini bir çerçeve içinde göze ve muhataba sunmaları ne manaya gelmektedir? Günümüzde bizi çerçeveleyen kültür sanayisi sahnesinin dışından bakabilmek mümkün müdür? Yani, tezhip, çizgi, minyatür ve ebru üzere disiplinlere ayırdığımız sanatlarımızın son iki yüz yıl içinde bütünlüklerinin ayrılması, çerçevelenip duvara asılmaları kendi geleneklerinde ve algılanışlarında neleri değiştirdi? Bu sorular, her iştirakçinin ve sanatkarın kendi yorumuyla çoğalacak soruları ve yanıtları beraberinde getirecektir.
Yeditepe Bienali’nde yer alan bedelli çalışmaların bir ortaya gelmesinde güçlü soruların güçlü teorik alt yapısı bir harç niteliğinde olmuştur. Bu harcı mümkün kılanlardan Yeditepe Bienali küratörü Berkan Karpat, Münich’deki Haus der Kunst’da Sanatkarlar Kurumu’nda lider olarak vazife yapmakta, disiplinler ortası yapıya sahip olan yapıtları ve bilimsel sanat çalışmaları bulunmaktadır. 2003’den beri M. Ü. İlahiyat Fakültesi İdeoloji ve Din Bilimleri Kısmı, Din İdeolojisi Anabilimdalı’nda misyon yapmakta olan Prof. Dr. Zeynep Gemuhluoğlu da, Sanat İdeolojisi ve Estetik üzerine çalışmaları ile Yeditepe Bienali’nde danışman olarak büyük katkıya sahiptir.
DÖRT BAŞKA YER DÖRT BAŞKA ANLAM
2. Yeditepe Bienali dört başka yerde sanatseverleri ağırlıyor. Onarımı devam eden Süleymaniye Külliyesi İmareti Darüzziyafe, Fatih Cam Küp Galeri, Nuruosmaniye Camii Mahzen ve Yedikule Hisarı. Dört yer da bir çeşit “ara-mekân” olmaları özelliği ile konuklarını çerçevede değilse de eşikte karşılamaya ve onları “içeri” davet etmeye aday niteliğinde. Yerlerin mimari özelliklerine uygun bir tertip içeren sergileme yolları, Süleymaniye Camii İmareti Darüzziyafe’de yerin simetri ve asimetrisini içselleştiren yataylığı, Mahzen’de su ile bağına işaret eden bir çeşit iniş ve ağırbaşlılığı, Yedikule Hisarı’nda ise dikey bir hareketi temel alıyor. Bu nedenle onarımı devam eden Süleymaniye Camii İmareti Darüzziyafe’de yer alan ve klasik usulde çalışılmış 250’den fazla eser sanatkarın çalışma görme pratiğine uygun biçimde ve kitap sanatları yerine gönderme yapacak formda düzenlendi. Yapıtların çerçevelerini kapatan yahut bazen büsbütün gizleyen düzenlemesi, muhataplara aşikâr bir bakış açısını, “çerçevelemeyi” dayatmaktan fazla kendi görme biçimini bulması için imkân tanıyor. Tıpkı vakitte klasik sanatların günümüz kültür sanayisi içindeki pozisyonlarına dair sorgulamaya da işaret ediyor. Fatih Cam Küp Galeri‘de ise 2. Yeditepe Bienali’nin eser ve yerlerini dijital olarak gezmek, 3 boyutlu halini müşahade etmek ve yapıtların dijital dünyadaki varlığı hakkında düşünmek mümkün olacak. Süleymaniye Külliyesi İmareti Darüzziyafe standı fizikî olarak sona erse de Fatih Cam Küp Galeri’den dijital olarak gezmek mümkün.
YERLEŞTİRME DEĞİL YERİNİ ARAMA
Nuruosmaniye Camii Mahzen’deki çalışmalar ise klasik sanat eğitimi almış sanatkarların sanat icrası ve sergileme biçimleri hakkındaki sorularını görünür kılma gayretinin sonucu olarak yer alıyor. Yedikule Hisarı’nda yer alan çalışmalar da daha çok hem çağdaş sanatın hem de klâsik sanatın sergileme pratiklerinin geleceğine dair umut ve ümitsizliklerin lisana gelmesi niteliğinde. 5 sanatkarın 6 yapıtının yer aldığı Yedikule Hisarı standı yere, beşere, yapıta ve görünen ile hakikat ortasındaki ilgiyi dair de sorgulamaları, alımlamaları izleyiciye sunuyor. Bu iki yerdeki eserler, enstalasyon manasında bir “yerleştirme” değil bir tıp “yerini arama” “her şeyin zati yerli yerinde olduğuna” dair kadim Anadolu bilgeliğinin davetini işitmeye ve duyurmaya dair bir teklif olduğunu da hatırlıyor ve hatırlatıyor.
2. Yeditepe Bienali, sergilenen 282 eser ile Türk İslam Sanatları’nın disiplinlere ayrıldığı günden bugüne kendine has bir sergileme usulünün varlığını ve bu mevzudaki şuuru de sorguluyor.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
